Kapadokya nam-ı diyar güzel atlar diyarı (Katpatuka). Milyonlarca yıl öncesinde Kayseri Erciyes Dağı, Güllü Dağ ve Hasan Dağı’nın volkanik faaliyetleri sonucunda Kapadokya’nın temelleri atılmıştır.

Kapadokya tarihinde ilk insan yerleşimini inceleme altına aldığınızda paleolitik döneme kadar uzandığını görürsünüz. Ancak bu dönem sonrasında yeniden aktifleşen volkanlar insanların bu bölgede uzunca bir süre yaşamasına müsaade etmemiştir. Peki bu medeniyetler beşiğinde uzun yıllar yer alanlar kimlerdir?

Kronolojiye göre Kapadokya tarihinin bilinen en eski medeniyetidir Asurlular.

Dönemin tacirleri Anadolu’nun ilk ticari kolonilerini oluşturarak ilk ticari örgütü de bu dönemde ortaya çıkarılmıştır. Asurlu tacirler sayesinde aynı zamanda Anadolu’da ilk defa yazı görünmektedir.

Asurlu tacirlerin Anadolu’daki kadınlarla evlendikleri ve nikâh sözleşmelerinde kadınların haklarını savunan maddeler bulunduğu görülmektedir.

Bunun yanı sıra Mezopotamya sanatının etkisi altında kendilerine has bir sanat geliştirmişlerdir. Bu sanat daha da gelişerek Hitit sanatının temelini oluşturmuştur.

Kapadokya tarihinin bir başka misafiri ise Asurluların ardından Kafkaslar üzerinden Avrupa’dan gelen Hititler olmuş ve kocaman bir imparatorluk kurmuşlardır. Başkentlerini Hattuşaş olarak belirmişlerdir. Medeniyetin en önemli şehirleri ise Alişar ve Alacahöyük olmuştur. Öyle uzun süreli bir imparatorluk sürmüşlerdir ki, Kapadokya’nın her karışında izlerine rastlamak mümkündür. Önemli geçitlere, ırmak kenarlarında yer alan kayalık alanlara anıtlar kazımış ve tüm hikayelerini de geçtikleri yollara işlemeyi es geçmemişlerdir.

Bugünün teknolojisi ile dahi yapımı oldukça güç olan şehirlerinin savunma ve vahşi yaşam ile düşmanlardan korunma amacı ile yerin altında oluşturdukları gizli geçitlerin; günümüz Kapadokya’nın yer altı şehirlerinin; ilk olarak meydana getirildiği tarihler de Hititler dönemine denk gelmektedir. Koridorlar arası geçişlerin dar ve alçak olduğu, herhangi bir tehlike anında sadece tek taraftan kapanıp açılabilen yuvarlak devasa taştan kapılar, havalandırmalar Hitiler tarafından geliştirilmiştir.

Güzel Atlar Ülkesi anlamına gelen Katpatuka ismi bölgeye Asurlular döneminde konulmuş, ancak bugünkü adını Perslerin dilinde de aynı anlama gelen kelime ile Kapadokya olarak almıştır.

Persler ateşi kutsal bildiklerinden ve inandıklarından bölgenin yanardağlarına tapınmışlardır.

Bölgede hükümleri M.Ö 332 yılında Büyük İskender tarafından bozguna uğratıldığında sona ermiştir. Büyük İskender Persleri yenebilse de halkın direncini kıramamıştır. Bu nedenle de bu dönemde Kapadokya Krallığı kurulmuştur.

Büyük İskenderin hayatını kaybetmesinin ardından bölgede hüküm süren barış ve huzur kaybedilerek M.S 17 yılında git gide güçlenen Roma İmparatorluğu’nun bir eyaletine dönüşmüştür.

Roma İmparatorluğu’nun bölünmeye başladığı yıllarda ise Kapadokya’da uzun bir süre Doğu Roma etkisi sürdü. 7. Yüzyılın ilk yarısında Sasaniler ve Bizanslılar arasında olan savaşlar sonucu, Sasaniler bölgeyi çok kısa bir süre himayesi altına aldı. Sasaniler 651 yılında Halife Osman tarafından yıkılınca Kapadokya bu kez Emevi – Arap akınlarına maruz kaldı. Göreme Açık Hava Müzesi, Ihlara Vadisi ve bölgeye yayılmış küçüklü büyüklü kiliselerde dönemin izlerini, adanmışlığı, inanışı ve din direnişini görmek mümkün. Fresklerde sadece İncil’den sahnelere değil, aynı zamanda imparator ve saygın yöneticilere de yer verilmiş.

M.S 17 yılında her geçen gün güçlenen Roma İmparatorluğu Kapadokya’da hüküm sürmeye başlamıştır. Yedinci yüzyılın ilk yarısında Sasaniler ve Bizanslılar arasında yaşanan savaşlar sonucunda, Sasaniler bölgeyi kısa süreliğine kendi himayesi altına almayı başardı. 651 yılında Halife Osman tarafından Sasaniler yıkılınca Kapadokya bu kez Emevi-Arap akınına uğradı. Ihlara Vadisi, Göreme Açık Hava Müzesi ve bölgede sayısını bilmenin dahi zor olduğu sayıdaki küçüklü büyüklü kiliselerde dönemin izlerini, din direnişini ve inanışı görmek mümkündür. Bu kiliselerde yer alan fresklerde sadece İncill’den sahnelere değil, imparatorlara da yer verilmiştir.

1071 Malazgirt Savaşı ile Anadolu’da yeni bir dönem başladı. 1075 yılında kurulan Anadolu Selçuklu Devleti 1082 yılında ise Kayseri’yi fethederek Kapadokya’daki Selçuklu Devleti dönemini de başlatmış oldu. Yüzyıllar boyunca Hıristiyanlığın hüküm sürdüğü ve merkezi haline gelen Kapadokya’nın Müslüman Türklerin himayesi altına girmiş olmasının bölgede herhangi bir mutsuzluk yaratmadığını da Ihlara Vadisi’nde yer alan St. George Kilisesi’ndeki fresklerde II. Mesut’tan övgüyle bahsediyor oluşu bunun bir kanıtı olarak gösterilmektedir. 13. Yüzyıl sonrasında Selçuklu Devleti zayıflamaya başlamış ve buna bağlı olarak Anadolu Beylikleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Moğollar 1308’de bölgeyi istila ederek Kayseri’yi yakıp yıkmıştır. Kısa süre içinde de gücünü iyiden iyiye yitirmiş olan Selçuklu Devleti daha fazla dayanamayarak Kapadokya tarihinden silinmiştir.

Bölgede yer alan Selçuklu Devleti eserleri :
1. Sarıhan Kervansarayı
2. Alaaddin Camii
3. Ürgüp Taşkınpaşa Camii
4. Ürgüp Kadınlar Kalesi
5. Temenni Tepesi
6. Altıkapı Türbesi